การขยายพันธุ์เฟินทำได้หลายวิธี คือ การเพาะสปอร์ การแยกเหง้า และการชำตา ในที่นี้จะบอกถึงวิธีการขยายพันธุ์ทั้ง 3 ประเภทที่ผู้ปลูกสมัครเล่นอย่างผู้จัดทำ หรือหรือผู้ที่เพิ่งเริ่มสนใจปลูกเฟินเพื่อความเพลิดเลินสามารถทำได้โดยไม่ต้องอาศัยวิชาการการอย่างในแปลงทดลองหรือการปลูกเพื่อการค้า |
||
การขยายพันธุ์โดยการเพาะสปอร์ในที่นี้จะไม่พูดถึงการเพาะในแปลงทดลองหรือ การทำเพื่อการค้า แต่จะพูดถึงวิธีที่ผู้ปลูกสมัครเล่นเพื่อความเพลิดเพลินสามารถที่จะทำได้ ซึ่งอาจจะประสบความสำเร็จ หรือไม่สำเร็จบ้าง ซึ่งก็แล้วแต่ปัจจัยแวดล้อม วิธีการก็มีดังนี้ครับ ขั้นแรกเก็บสปอร์เสียก่อน ต้องดูจากใบเฟินที่แก่ และแห้ง สปอร์จะมีสีน้ำตาลแก่ ตัดใบเฟินเก็บไว้ในซองจดหมาย หรือถุงใส่แกงก็ได้ เพื่อกันไม่ให้สปอร์ปลิวไปตามลม อับปอร์จะแตกตัวภายใน 1-2 วัน แต่ถ้าไม่อยากรอก็ใช้มีดขูดออกได้เลย หรือใช้ถุงแกงครอบไว้กับใบเลยก็ได้แล้วก็รอจนกว่าสปอร์จะแตกตัวออกหมด ในการทำเพื่อการค้าจะต้องนำสปอร์ไปฆ่าเชื้อด้วยวิธีการต่าง ๆ ส่วนมือสมัครเล่นอย่างเรา ๆ จะทำหรือไม่ก็แล้วแต่สะดวก การหว่านสปอร์จะหว่านในรูปของสปอร์แห้ง หรือนำสปอร์ใส่น้ำแล้วฉีดพ่นใส่เครื่องปลูกก็ได้ วัสดุที่ใช้เพาะสปอร์ ใช้ดินเหนียวตามสวน หรือรากชายผ้าสีดาสับละเอียดก็ได้ แต่ใช้ดินเหนียวดีที่สุดครับ และควรฆ่าเชื้อเสียก่อนโดยการนำไปคั่วในกะทะ หรือใช้เตาอบในครัวบ้านเราก็ได้ เมื่อได้วัสดุเพาะสปอร์แล้วก็หว่านสปอร์ลงไป หลังจากทำการเพาะสปอร์แล้ว ประมาณ 1 เดือนจะเกิดโปรแธลเลียมเป็นแผ่นบาง ๆ สีเขียวคล้ายรูปหัวใจ จากนั้นแยกโปรแธลเลียมลงกระถางเพาะชำ แล้วนำกระจกปิดปากกระถาง หรือใช้ถุงพลาสติกห่อหุ้มไว้ และต้องให้ความชื้นสม่ำเสมอ จากนั้นก็อดทนรอ ๆ ๆ ๆ ๆ เมื่อเฟินเกิดใบจริงแล้วควรเปิดปากถุงไว้เล็กน้อย เพื่อให้เฟินคุ้นเคยกับสภาพแวดล้อมภายนอก เมื่อดูว่าโตพอประมาณแล้วก็แยกไปปลูกในกระถางอื่นต่อไป | ||
เลือกเหง้าที่ค่อนข้างใหญ่ ดูว่าเหง้าที่จะตัดต้องพร้อมที่จะเติบโตสร้างใบใหม่ได้ ควรใช้มีดที่คมตัดเหง้าให้ขาดในครั้งเดียว(ฟังดูอาจโหดไปหน่อย แต่เค้าคงไม่เจ็บหรอกครับ) จากนั้นค่อย ๆ แซะเอาเหง้าออกระวังอย่าให้ดินที่หุ้มรากอยู่หลุดร่วง ตัดใบที่แก่ออกบ้างเพื่อลดการคายน้ำ ใช้ยากันเชื้อราทารอยแผลที่ถูกตัด ถ้าไม่มีก็ไม่ต้อง แล้วปลูกได้เลย รดน้ำให้ชุ่ม ไว้ในที่ร่มรำไร | ||
เฟินบางชนิดมีตาอยู่บนใบ ทำให้สามารถเกิดเป็นเฟินต้นใหม่ได้เช่นเฟินหางนาคบก ชายผ้าสีดา เฟินหางหงส์ เป็นต้น เมื่อเกิดใบและรากแล้วเราสามารถตัดไปปลูกในกระถางเพาะชำได้เลย เฟินบางชนิดเช่นเฟินใบมะขามทั่วไปมีรากที่เราเรียกกันว่า"ไหล"จะเลื้อยไปตามที่ต่างๆเมื่อพบที่เหมาะสมก็เกิดรากและแตกใบออกมานอกจากนั้นยังมีเฟินอีกบางชนิดที่ขยายพันธุ์ตัวเองโดยที่ก้านใบสามารถเกิดรากและสร้างใบได้เช่นกูดใบเล็กหางนาคบกซึ่งเป็นเฟินก้านดำเฟินจำพวกนี้เมื่อเกิดรากและใบแล้วสามารถแยกไปปลูกได้เลย |
||